Туристичките водичи на локацијата велат дека посетителите често ги прашуваат дали денес во Чернобил има мутации на живи суштества.
Дали Чернобил е најголемата нуклеарна катастрофа на сите времиња? Меѓународната скала на дефекти и несреќи во нуклеарни постројки има седум степени. Во седмата категорија се „големи несреќи“ кои значат ослободување на радијација со сериозни последици по луѓето и природата. Таму досега се класифицирани инциденти од Чернобил (1986) и Фукушима (2011). Како дел од ова седмо ниво, меѓународната систематизација не предвидува споредби, пишува Дојче веле.
Ако под „атомска катастрофа“ не подразбираме само дефекти во нуклеарните централи, туку и сите радиоактивни емисии предизвикани од човекот, тогаш имало многу полоши настани во историјата, вели професорката Кејт Браун од реномираниот Технолошки институт во Масачусетс (МИТ).
„Американските и советските фабрики кои произведуваа плутониум за атомската бомба испуштаа 350 милиони кирии во животната средина секој работен ден. И тоа не беше грешка“, вели Браун.
Ако го погледнете радиоактивниот јод, еден од изотопите што се ослободува и предизвикува рак на тироидната жлезда кај луѓето, несреќата во Чернобил ослободи околу 45 милиони кири од таков јод. Професорот Браун го споредува со надземното тестирање на нуклеарно оружје. „Советите и Американците за само две години тестирање, 1961 и 1962 година, не ослободија 45 милиони кири, туку 20 милијарди кири радиоактивен јод.
Дали има мутанти во забранетата зона?
Туристичките водичи на локацијата велат дека посетителите често ги прашуваат дали денес во Чернобил има мутации на живи суштества. Волци со две глави или стаорци со пет нозе? Денис Вишњевски никогаш не го видел ова, иако овој научник веќе дваесет години го набљудува развојот на биосферата во зоната забранета за луѓето.
Влијанието на јонизирачкото зрачење со одредена веројатност може да предизвика промени во структурата на организмот, но најмногу на тој начин што едноставно ја ограничува способноста на организмот да (преживее). Вишњевски нагласува дека животните родени со инвалидитет и онака не можат долго да опстанат во природата.
Дали природата веќе ја „победи“ катастрофата?
Фотографиите и извештаите со наративот дека „животот повторно цвета во зоната на исклучување во Чернобил“ создаваат впечаток дека природата околу реакторот закрепнала. „Тоа не е точно“, вели Кејт Браун, која ја истражува катастрофата во Чернобил четвртина век. Во црвената зона околу поранешната нуклеарна централа има помалку градини со инсекти, птици и цицачи. Повремените извештаи дека во таа зона се забележани видови кои се загрозени на друго место не се доказ за „здрава“ животна средина.
Напротив – долгорочните студии кои набљудуваат животни во високо контаминирани области покажуваат значително зголемување на смртноста, стапката на тумори, пократок животен век, побрзо стареење, промени во крвта, израстоци и други фактори кои го загрозуваат здравјето на животните.
Научниците ја објаснуваат разновидноста на животот околу Чернобил со миграцијата на видовите. „Забранетата зона на Чернобил е 2.600 квадратни километри. Понатаму на север има уште 2.000 квадратни километри од забранетата зона на Белорусија. На исток и запад, исто така, има области ретко населени со луѓе. Затоа таму во источниот Европа имаме огромен простор за одржување на шумската фауна“, вели Денис Вишњевски.
Без страв од луѓе, овде се движат мечките, волците, рисовите и другите предатори на кои им требаат големи површини во потрага по храна. Забранетата зона се уште е загадена со радијација и 35 години по атомската несреќа. Третина од таа област е контаминирана со трансуранијски елементи, чие што време за полураспад е 24.000 години.
Дали има луѓе во Чернобил?
Градот Припјат, кој некогаш бил изграден за работниците на нуклеарната централа, како и соседниот град Чернобил, официјално се ненаселени. Мора да се признае, тие места никогаш не биле целосно без луѓе. Од 1986 година, илјадници работници отидоа таму да се грижат за критичната инфраструктура во двонеделни смени. Имено, по несреќата во блокот 4, реакторите во блоковите 1, 2 и 3 продолжија да работат до 1991 година, односно 1996 и 2000 година. Покрај тоа, специјални патроли на МВР го контролираат пристапот до забранетата зона. Во градот Чернобил има дури и мали продавници со продукти за основни потреби и два хотела наменети за луѓето кои треба да дојдат на работа.
Но, има и постојано население кое не е евидентирано во официјалната статистика. Станува збор за доброволни повратници. Во годините веднаш по катастрофата сами се вратија во селата кои беа испразнети при евакуација на вкупно 115.000 луѓе. Не се знае точниот број на тие повратници. Според проценките од 2016 година, таму сè уште имало околу 180 повратници. Тоа се главно стари луѓе, а сега сигурно ги има помалку. Властите ги толерираат, добиваат дури и премолчена поддршка. На пример, поштарите им носат пензија еднаш месечно, а мобилната продавница им носи намирници на секои два-три месеци.
